Nog niet zo heel lang geleden bevond ons land zich in een serieuze crisis. Over de gehele linie in de maatschappij was die crisis te merken, maar misschien was de crisis toch wel het best te voelen in de bouw. Veel bouwprojecten kwamen stil te liggen en van de 500 duizend banen in die sector, verdwenen er ruim 100 duizend.
Het is daarom heel bijzonder dat er de laatste tijd een groot tekort aan loodgieters is in Nederland. Uit de Arbeidsprognose van het UWV blijkt dat het aantal vacatures in de bouw zo hard is gegroeid, dat de verwachting is dat ze niet meer goed opgevuld kunnen worden. Er dreigt dan ook een tekort aan vakmensen, waardoor bouwbedrijven in hun groei worden beperkt.
Veel projecten in de crisis gepauzeerd
Een van de belangrijkste oorzaken voor dit tekort aan vakmensen, waaronder vakkundige loodgieters, is dat er in de crisis tal van bouwprojecten zijn afgelast of gepauzeerd. Er was simpelweg te weinig geld beschikbaar om alle projecten af te kunnen ronden. Bovendien hielden zowel particulieren als ondernemingen de hand op de knip, waardoor er minder vraag was naar de bouw van nieuwe huizen en bedrijfspanden.
Nu de crisis enigszins voorbij lijkt te zijn, worden al die gepauzeerde en vooruit geschoven projecten weer hervat. Hierdoor is er nu juist extreem veel werk in de bouw. Waar bedrijven jarenlang hebben gespaard en geen geld durfden uit te geven aan de bouw van nieuwe panden en aan renovaties van bestaande panden, is dat nu compleet anders. Bedrijven merken dat de markt weer aantrekt en dat er weer sprake is van groei. Dat is voor bedrijven reden genoeg om weer nieuwe panden te bouwen en voor particulieren voldoende reden om te verhuizen of de woning op te knappen. En daarbij zijn natuurlijk veel loodgieters en andere vaklui nodig.
Minder interesse in bouwopleidingen
Een andere oorzaak voor het tekort aan loodgieters is dat er tegenwoordig aanzienlijk minder interesse is vanuit de jeugd voor bouwopleidingen. De MBO-raad (voor het middelbaar beroepsonderwijs) en de VO-raad (voor het voortgezet onderwijs) zien beide een opkomende prestatiedrang onder de ouders van de leerlingen. De ouders zien veel liever dat hun kinderen opstromen naar bijvoorbeeld vmbo-t, de havo of het vwo. Daardoor is het aantal leerlingen op praktijkscholen met maar liefst 40 procent gedaald ten opzichte van 2004. Daardoor zijn er simpelweg ook minder leerlingen die een bouwgerichte opleiding volgen.
Daar komt nog bij dat er jarenlang – in de crisis – een overschot aan bouwlieden was. Wanneer je een opleiding in de bouw volgde, stond dat vaak garant voor een lange tijd werkloos zijn. Daardoor haakten veel leerlingen met een interesse voor de bouw af, en gingen ze liever verder in een andere richting of probeerden ze een hoger niveau opleiding te volgen.
Loodgieterswerk wordt steeds meer divers
Wanneer je aan een willekeurige voorbijganger op straat vraagt wat een loodgieter allemaal doet op een dag, zul je al snel een clichébeeld voorgeschoteld krijgen waarbij een loodgieter voornamelijk met zijn hoofd in een keukenkastje zit en druk doende is om toiletten te ontstoppen. Dat geeft uiteraard een enigszins versimpeld beeld van de realiteit, een loodgieter doet tegenwoordig veel meer dan een tiental jaar geleden.
Tegenwoordig nemen loodgieters tal van klussen aan. Zo helpt een loodgieter niet alleen met het leggen van waterleidingen, maar ook met klussen die gerelateerd zijn aan gasleidingen. Hierbij is het gevaar voor een onervaren klusser groot, zodat men dit doorgaans graag aan een ervaren loodgieter over laat. Daarnaast kan een loodgieter de woning aanpassen zodat ouderen langer zelfstandig in de woning kunnen blijven wonen. Met het oog op de aanstaande vergrijzing is dit een markt waarin steeds meer werk zal zijn. Ook kunnen loodgieters bewoners helpen met de transitie naar een meer energiezuinige woning, werken aan systemen die riolen controleren, en ga zo maar door.
Een derde reden voor het tekort aan loodgieters is dan ook dat de vraag naar loodgieters steeds groter wordt omdat er steeds meer verschillende klussen door loodgieters worden gedaan. Het werk van een loodgieter wordt steeds complexer en uitgebreider en dat heeft zo zijn doorwerking op de verhoudingen van vraag en aanbod.
Om hoeveel loodgieters gaat het?
Uit alles blijkt wel dat het tekort aan loodgieters steeds groter wordt. Die aantallen vallen nu nog enigszins mee. Loodgieters maken vaak lange dagen, dus kan de sector de toenemende vraag voorlopig nog wel aan. Toch wordt er op de middellange tot lange termijn een aanzienlijk tekort aan loodgieters verwacht. Uit onderzoek van UNETO – VNI blijkt dat het tekort zo’n 800 loodgieters per jaar bedraagt. Dat is geen te verwaarlozen getal.
Op dit moment zien we dat bijna een derde van de vacatures voor loodgieters niet vervuld kan worden. In 2015 was datzelfde getal 25 procent en in 2014 was dat nog slechts een tiende.
Het effect voor de markt
Het tekort aan loodgieters is met name vervelend voor consumenten. Uiteraard hebben ondernemingen met grote bouwprojecten ook last van het verminderde aanbod, maar omdat die grotere projecten voor loodgieters vaak lucratiever zijn, gaan loodgieters liever daar aan de slag. Ze hebben dan immers maar één opdrachtgever nodig om een maand – of zelfs nog langer – van werk voorzien te zijn.
Voor particulieren kan de hoge vraag in combinatie met het lage aanbod betekenen dat er lang gewacht moet worden alvorens een loodgieter langs kan komen om een bepaalde klus af te ronden.
Loodgieters in de toekomst
UNETO – VNI hoopt dat de interesse om loodgieter te worden binnenkort weer zal aantrekken. Ze doet hiervoor haar best door met regelmaat open dagen te organiseren voor aanstaande loodgieters. Ook is er eenmaal per jaar Wereld Loodgieters Dag, een dag die ook internationaal aandacht trekt. Helaas blijft het effect van deze maatregelen beperkt en is er voorlopig nog een tekort aan loodgieters. Wanneer u zelf op zoek bent naar een loodgieter, is het dus verstandig om bijtijds naar een deskundige loodgieter op zoek te gaan.